MERT SAYAN – HABER MERKEZİ
Zorunlu Deprem Sigortası’nın (ZDS) uygulama düzeyine ilişkin son veriler, sistemin yaygınlık ve etkinlik açısından beklenen seviyeye ulaşamadığını ortaya koydu.
Tüketici Birliği Federasyonu’nun değerlendirmesine göre, 23 Nisan’da yaşanan İstanbul depremi sonrası hazırlanan analizde, elektrik abone sayıları artarken, ZDS poliçelerinde sınırlı bir artış yaşandığı tespit edildi. Mevcut sigorta sistemi deprem sonrası kayıpları telafi etmede yeterli koruma sağlamaktan uzak. Raporda, kamusal verilerden faydalanılarak sistemin daha sıkı denetlenmesi ve sigortalı yapı sayısının artırılması gerektiği vurgulandı.
“ZDS SİSTEMİNDE ETKİN UYGULAMA SAĞLANAMADI”
Tüketici Birliği Federasyonu Yönetim Kurulu Üyesi Abdurrahman Özkaynak, ZDS verilerini değerlendirerek; “Deprem sonrası kayıpları bir ölçüde telafi edecek ZDS sisteminde etkin uygulama hâlâ sağlanamadı” dedi.
Özkaynak, 1999 depremi sonrası kurulan Doğal Afet Sigortaları Kurumu (DASK) ve 2012’de yürürlüğe giren Afet Sigortaları Yasası ile belediye sınırlarındaki tapuya kayıtlı binalar için ZDS’nin zorunlu hale getirildiğini hatırlattı. Ancak, 2023 Maraş Depremi sonrası yapılan araştırmalarda, sistemin yeterince etkin uygulanmadığı belirlendi. Federasyon, ZDS’nin denetlenmesi, teminat bedellerinin rayiç değerlere göre belirlenmesi gibi öneriler sunmuştu.
Federasyonun 23 Nisan’da İstanbul merkezli deprem sonrası elektrik abone sayılarından yola çıkarak derlediği veriler, sistemdeki yetersizliği ortaya koydu.
İŞTE O VERİLER
Elektrik Abone Sayısı ve ZDS Poliçe Sayıları (30.11.2022 - 31.01.2025):
•Türkiye Geneli:
• Elektrik abone sayısı: yüzde 5.01 artış (40.364.837’den 42.389.208’e)
• ZDS poliçe sayısı: yüzde 1.68 artış (11.086.644’ten 11.272.952’ye)
•Marmara Bölgesi:
• Elektrik abone sayısı: yüzde 4.15 artış (12.647.662’den 13.172.465’e)
• ZDS poliçe sayısı: yüzde 0.14 artış (4.341.451’den 4.347.729’a)
•İstanbul:
• Elektrik abone sayısı: yüzde 2.86 artış (7.130.430’dan 7.334.594’e)
• ZDS poliçe sayısı: yüzde 0.54 artış (2.559.564’ten 2.573.414’e)
Veriler, 2 yıl 2 ay 17 günlük süreçte ZDS kapsamındaki yapı sayısında ciddi bir artış olmadığını gösteriyor. ZDS’nin etkin denetlenmesi gerektiğini vurgulayan Özkaynak; “Bu tablo, sistemin verimli ve kapsayıcı olmadığını açıkça ortaya koyuyor” ifadelerini kullandı.
Kamunun elindeki elektrik, su, doğalgaz abonelik verilerinden yararlanılabileceğini hatırlatan Özkaynak, zorunlu trafik sigortasındaki araç muayene sistemine benzer şekilde, yapıların belirli aralıklarla denetlenmesi ve muayene edilmesi gerektiğini ifade etti.
Türkiye’nin deprem kuşağında yer aldığı gerçeği, ZDS gibi koruyucu mekanizmaların önemini bir kez daha ortaya koyuyor. Ancak mevcut veriler, sistemin istenen seviyede olmadığını ve acil önlemler gerektiğini gösteriyor. Tüketici Birliği Federasyonu, kamunun veri tabanlarını kullanarak etkin denetim yapılmasını, yapı muayene sisteminin hayata geçirilmesini ve toplumsal farkındalığın artırılmasını talep ediyor.
