Size harika bir kitabı anlatacağım…
Hem de Patti Smith2in “Just Kid's" (Çoluk Çocuk) kitabı kadar büyük bir keyifle okuduğum bir kitap
Ama çok riskli bir iş yapacağım.
Kitabı öyle bir yerinden anlatacağım ki, belki de yazarına en büyük haksızlık olacak.
Belki de bir “Yellenme yazarı” olarak damgalanacak…
Ama bu riski alacağım…
Çünkü olağanüstü bir kitap bu ve bu bölüm de kitabın “Cesaret” ölçüsünü göstermesi bakımından çok önemli…
CARAVAGGIO HAYRANI BİR AYDIN NELER YAPABİLİR
Gündüz Vassaf'ın yeni çıkan kitabının adı “Ressamın İsyanı…”
İlk bakışta İtalyan ressam Caravaggio üzerine yazılmış bir tutku kitabı…
Hatıra kitabı değil, ama bir “Hafıza defteri…”
Çok cesur, çok eğlenceli, çok öğretici…
Ve müthiş literer…
Gündüz Vassaf 77 yaşında…
Benim gibi o da Caravaggio hayranı…
Benim gibi o da Caravaggio'nun ardından müzelere gidiyor, tablolarının karşısında saatler geçiriyor.
ORİTGİA ADASINDAKİ KİLİSEDE SIRADAN BİR GÜN
Sırf bu nedenle Sicilya'nın Ortigia adasına yerleşmiş…
Hergün adadaki Santa Lucia alla Badia kilisesine gidip oradaki Caravaggio'nun “Azize Lucia”nın Gömülüşü” tablosunu seyrediyor…
Her gün kiliseye giren ilk kişi o oluyor…
İşte anlatacağım olay o günlerden birinde geçiyor.
Şimdi kemerleri bağlayın, bir Türk yazarının harika uçuşuna tanık olacağız.
DEV CRUSİ GEMİSİNDEN İNENLERİN AYAKKABI, ÇORAP VE PANTALONLARI
O gün limana büyük bir cruise gemisi yanaşmış ve onun anlatımıyla, “Sandaletlerini çorapla giyen Alman, erkeklerin kadırlardan şık ayakkabı giydİği İngiliz, pabuçlarıyla pantalonları uyumsuz Rus ve Sitilettolu Sicilyalı kadın turistler kiliseyi doldurmuştur."
Tabii bu kalabalık, Caravagigio'yu kimseyle paylaşamayan yazarımızı fevkalade rahatsız eder.
Ve bu kalabalığı kaçırtmaya karar verir.
Bulduğu yöntem ne midir?
Ben aradan çekiliyorum, onun kaleminden okuyoruz:
GÜRÜLTÜCÜ TURİSTİ İŞTE BÖYLE KAÇIRIRSINIZ
“Yaşlıları, birinci sırada oturduğu yerden resme yayılan osuruğumun kokusuyla dağıttIm. Japon Bey hariç. Kokuyu almamış nezaketinde usulca yer değiştirdi...“
Evet ünlü Türk yazarının, gürültücü cruise turistlerini kaçırmak için bulduğu yöntem budur:
Gaz çıkarmak…
Kitaptan okumaya devam edelim:
“Aklımda dünya edebiyatının osuruk ustası Rabelais'nin Pantagruel'i…”
(Bundan sonra aktaracağım bölümlerde ben “Yellenme” kelimesini tercih edeceğim. Ama onun kullandığı kelime öteki…)
MARGUEZ RENKLERİYLE BİNBİR GECE MASALLARI
“(Pantagruel) İkinci kitabın XXVII. Bölümünde öyle (gaz çıkarır ki) bin beşyüz arşın boyunca toprak sallanır. İlk yellenmede 50.003 erkek cüce, ikincisinde aynı sayıda kadın cüce doğunca yellenmesinin bereketi takdirle kaşılanır.
Klasik edebiyatımızın (Yellenme) metinlerinden “Binbir Gece Masallarındaki” Yemenli Abu Hasar'ı da unutmamalı. Karısıyla gerdek gecesi ziyafetinde peşpeşe (Yellenmesini) seslerini yükselterek konuşan konukların örtbas etmesine rağmen, Abu Hasan utancından sofrayı terk edip Hindistan'a kaçar. Memleket özlemine dayanamayıp beni unutmuşlardır, diye on yıl sonra dönüp evine giderken yolda bir ananın kızıyla konuşmasına tanık olur. “Kızım” der ana, sen Abu Hasan'ın (Yellendiği) gece doğmuştun…”
YELLENMEYİ SANSÜRLEYİNCE EDEBİYATIMIZIN DİLİ SARMISAKSIZ CACIK GİBİ Mİ OLDU
Bu bölümü şu cümlelerle tamamlıyor:
“Çağdaşlaştık. Doğamızı sansürlediğimiz süslü kelimelerle nazikleştik. Edebiyatımızın dili sarmısaksız cacık gibi…”
Anlatımı bana Marguez'in “Yüzyıllık Yalnızlık” romanının dili gibi geldi.
Ama yine de yellenerek turist kaçırma yöntemini, güzel bir hareket değil, ama etkili bir yöntem olarak okuduğumu itiraf edeyim.
Tekrar uyarıyorum.
Sakın bu kitabı, “Hani şu yellenerek turist kaçıran adamın kitabı” gibi hatırlamaya kalkmayın.
Gündüz Vassaf'a büyük haksızlık edersiniz.
VEJETARYAN OLURSAN BENİM, SÜNNET OLURSAN BABAMIN
Bu arada kitapta yakın dönem siyasetemiz açısından da çok ilgimi çeken bir bölüm var.
George Washington Üniversitesi'nde okurken “Mecdelli Meryem” üzerine tez hazırlamış.
Yani Hazreti İsa'nın yanındaki fahişelikten azizliğe geçen Meryem…
Okulda Esra isimli bir Türk kız arkadaşı varmış.
Saidi Nursi üzerine tez yapıyormuş.
O dönemde Washington'daki Türkiye Büyükelçisinin kızıymış.
Gündüz Vassaf kızla arkadaş olmak, hatta nişanlanmak istiyor…
Esra ona şunu söylüyor:
“Vejetaryan olursa benim, Müslüman olursan babamın güvenini kazanırsın…”
Gündüz Vassaf'ın annesi İrlandalı. Sünnet olmamış. Nişanlanacağı kızın büyükelçi babasının gözüne girmek için sünnet bile oluyor.
TÜRK BÜYÜKELÇİNİN SAİDİ NURSİCİ KIZI ESRA FETÖCÜ MÜ?
Esra'nın “Cemaatinde” tanıdığı ve ona ağabeylik eden, hatta namaz kılmayı öğreten “Douglas” adlı biri varmış.
Meğer CIA ajanıymış. Bir gün Gündüz Vassaf'a, “Bunlardan kurtulamazsın. Takiye ne demek biliyor musun? O sürtüğün aşk ayaklarına tavladığı ilk erkek sen değilsin.”
“Sevgilime sürtük deme” deyince, Douglas sözünü şöyle tamamlamış:
“Yıllardır Gülencileri destekliyoruz. Örgütlenme modeli bizden, halkla ilişkiler İngiltere'den…Bak, elini verdin çükünü kestiler. Manyak mısın sen…”
Bunları okuyunca şaşırdım kaldım…
Yazar tarih vermiyor ama 1970'lerin ikinci yarısı olmalı.
Düşünebiliyor musunuz, o tarihte Saidi Nursi tezi hazırlayan bir Türk Büyükelçi kızı…Dindar bir büyükelçi…
Ve Gülenciler…
Gündüz Vassaf bunları yazarken sözünü ettiği kişilerin adlarına değiştirmiş…
Doğrusu kimmiş bunlar merak ettim…
Kitapta özellikle inanç ve sanat arasındaki ilişkilerde gözlediği çelişkileri de çok güzel anlatıyor.
İNSAN MİHRABA OTURUNCA MUTLAKA DİNDAR MI OLUR?
Şöyle bir tezi var:
Dini simgeler bir ressamı dindar yapmaz…
Mesela bizim muhafazakar yeni zenginlerin gözdesi olan Osman Hamdi'nin “Mihrap” adlı tablosunu anlatıyor.
“Resimde rahlede oturan, sırtını kıbleye dönmüş kadın..Başı açık, göğüsleri görünürde. Ayaklarının altında Kuran, Zerdüşlerin Avesta'sı ve Budizim kitapları…”
En çarpıcı örneklerden birisi ise Harvard'da okurken yaşadığı bir olay.
SAKALLI “DÖNME” NASIL VATİKAN'IN AZİZİ OLDU?
Museum of Fine Arts'da İspanyol ressam Ribera'nın “Aziz Onuphria” tablosunu seyrediyor.
Onuphria dindar ve güzel bir kızdır. Ailesi onu istemediği yaşlı bir adamla evlendirmeye kalkınca Tanrıya “Kurtar beni” diye yalvarır.
Tanrı kızın yüzünü okşar ve eli yüzünün üzerinde dolaştıkça orada sakallar biter. Nikahta kızın peçesini kaldıran yaşlı koca sakallı suratınrı görünce korkup kaçar.
Onuphria çifte cinsiyetli bir hale gelir.
“Tanrı insanı yanlış cinsiyetle yaratmaz” diyen Vatikan ise Onuphria'yı “Hermafroditlerin (Hünsa) azizi ilan eder.
Anlayacağınız hemen bütün inançlarda bu cinsiyet meselesi biraz karışık.
BUGÜNE KADAR OKUDUĞUM EN İYİ CARAVAGGIO KİTABINI BİR TÜRK YAZMIŞTI
Bugüne kadar Caravaggio üzerine okuduğum en güzel kitabı bir Türk yazmıştı.
Mehmet Ergüven'in “Pusudaki Ten” kitabıydı bu.
Şimdi ona Gündüz Vassaf'ın bu kitabını da ekledim ve hayal ettim.
Keşke üçümüz bir Caravaggio gezisine çıksak.
Riskli bir iş tabii…
İkisi de biraz huysuz aydın…
Ama ben ikisini de pekala idare edip, bu geziyi tamamlayabilirdik diye düşünüyorum…
MADEM BU KADAR BEĞENDİN NEDEN BİR YELLENME HİKAYESİNE ÇEVİRDİN
Diyeceksiniz ki, madem bu kadar beğendin, bu kadar estetik buldun, bu kadar entellektüel buldun, niye öyleyse yazarken bu kitaba en büyük haksızlığı yaptın.
Bir yellenme olayına indirgedin…
O da benim arızam işte…
Yıllarca en akılda kalacak manşeti atmaya çalıştım…
Kaldı da…
Ama bana maliyeti de ağır oldu…
AMA KİTABA BİR DE ŞU AÇIDAN BAKIN
Bence anlatılan yellenme olayı kıskanç bir Caravaggio hayranının neler yapabileceğini göstermesi bakımandan da ilginç.
Netice onun aldığı risk, sadece, sessizce seyredebilmek için yellenmme…
Caravagiio ise bu tabloları yaparken cinayet işlemeyi bile göze almıştı.
Netice olarak içten teşekkürler Gündüz Vassaf bu harika kitap için…
Özür dilerim kitabı böyle bin anekdotla hatırlatma haksızlığı yaptığım için…
Neyse ki şundan eminim.
Kitabı okuyan ne demek istediğimi çok iyi anlayacak…
İKİNCİ YAZI
KUR'AN OKUMAYAN TÜRKLER MANGA OKUMAYA MI BAŞLADI?
Kızım Gülümsün geçen Pazar günü Kitap Fuarına gitti.
Benim çizgi roman ve manga tutkunu olduğumu bildiği için bana 3 manga kitabı getirdi.
Türkçe manga kitapları bunlar.
Motoro Masi'nin “İkigami” serisinden iki kitap.
Motoro Masi 1969 doğumlu bir Japon “Mangaka"sı…
Kitabın ilk karesi şu cümle ile başlıyor:
“Ulusal Refah Koruma Yasası…”
İlk bölüm bir okulun açılış töreni ve müdürün yeni öğrencilere şu konuşması ile açılıyor:
“Bugün hepiniz ilk defa okula başladınız. Tüm ülkede okulan yeni başlayan birinci sınıflar arkasından bazılarınız…”
Cümlenin sonunu öteki karede okuyoruz:
“Birer yetişkin olmadan hayata veda edecek…”
Vuuuv Hunger Games gibi bir başlangıç…
Kitap fuarındaki standlardan anlıyoruz ki, dünyanın bir çok ülkesinde olduğu gibi Türkiye'de manga kültürü hızla yayılıyor.
Gençler arasında Kur'an okuyanların sayısının çok düşük olduğunu biliyoruz.
Galiba manga okuyanların hiç de fena değil.
ÜÇÜNCÜ YAZI
HER 10 TÜRK'TEN 4'Ü GÜNDE 5 VAKİT NAMAZ KILIYORMUŞ
Hayatımın en inandırıcı olmayan araştırma sonuçlarından birini dün okudum.
İstanbul Politikalar Merkezi bir “Türkiye'de Dindarlık algısı” araştırması yapmış.
Aslında sonuçlar ilginç…
Ama bir sonuç var ki…
Araştırmanın geriye kalan bütün sonuçları hakkında da şüphe doğurdu kafamda.
Şimdi sıkı durun…
Türkiye Cumhuriyeti vatandaşlarının yüzde 40'ı hergün beş vakit namaz kılıyormuş iyi mi…
Şaşırdım mı…
Hayır şaşırmadım.
İnandım mı…
Asla inanmadım.
Eğer gerçekten böyle diyorlarsa, Cübbeli Ahmet Hoca'nın bile inanmayacağı büyük bir yalan bu…
Yine de inandıysanız küçük bir ayrıntı vereyim belki fikrinizi değiştirirsiniz.
Araştırma telefonla yapılmış…
Halkın neredeyse üçte ikisinin telefonlarının dinlendiği korkusu ile yaşadığı bir ülkede yani…