Trump'ın tarifelerinden sonra başlayan ABD-Çin ticaret savaşı yeni bir safhaya evrildi. Çin, çıkarılmasından üretimine ve ihracına dek tüm piyasasını elinde tuttuğu bazı nadir toprak elementlerinin ihracını durdurdu. Bu karar, ABD'yi adeta felce uğrattı. Çin Ticaret Bakanlığı ve Gümrük İdaresi, Çinli firmaların özellikle Amerikan savunma firmalarına herhangi bir iş yapmasını kesinlikle yasakladı.
7 NADİR TOPRAK ELEMENTİNİN İHRACINI DURDURDU
Çin'in kararı tüm dünyayı ilgilendiriyor görünse de asıl hedefi ABD. Pekin'in ihracını durdurduğu nadir toprak elementleri ve mıknatıslar, cep telefonlarından savaş uçaklarına kadar her şeyin üretimi için kritik öneme sahip. Çin, 3 Nisan itibarıyla sadece kendi topraklarında işlenen 7 ağır nadir toprak metalinin yanı sıra, dünya arzının yaklaşık yüzde 90'ının Pekin'de sentezlendiği ağır nadir toprak mıknatıslarının ihracatını durdurdu.
ABD MEDYASI PANİKTE
New York Post gazetesine konuşan Trump'ın ilk başkanlık dönemindeki stratejik madenler ve enerji tedarik zinciri konusundaki danışmanı Drew Horn, ihracat yasağının tüm ülkeleri kapsadığını ancak özellikle ABD'yi vuracağını söyledi. Çünkü Çin'in ihracını durdurduğu disprosyum ve itriyum gibi nadir toprak elementleri ABD'nin teknoloji, elektrikli araç, havacılık ve savunma sanayileri açısından olmazsa olmaz önemde. Gazete, 'ABD sanayisi telefondan savaş uçağına felce uğradı' başlığını attı.
Horn; "Bu nadir toprak elementleri her şeyin içinde var. Çin, bu elementlerle pratikte her şeye hükmeden bir tekel yarattı. Çinliler bu tehdidi uzun süredir savuruyorlardı çünkü bizi ve dünyayı kesip biçebilecek güce sahipler ki bu da bizi çeşitli şekillerde dolaylı olarak etkiler ve artık bunu fiilen yapıyorlar" dedi.
Amerikan New York Times gazetesi ise, Çin tüm dünyaya nadir toprak elementleri ihracının durduğunu yazdı. Bunun nedeni, bu minerallerin ve mıknatısların ihracatının artık özel lisanslara tabi olması. Ancak Pekin bu lisansları vermek için henüz tam anlamıyla işleyen bir sistem kurmadı.
ÇİN, NADİR TOPRAK ELEMENTLERİNİ SİLAH OLARAK KULLANIYOR
Çin, tekelinde tuttuğu nadir toprak elementleri üretim ve ihracını uzun süredir silah olarak kullanıyor. Trump'ın ilk başkanlık döneminde de, Pekin bu elementlerin satışını durdurmakla tehdit etmişti. 2010’da ise bir toprak anlaşmazlığı nedeniyle Çin, Japonya’ya karşı ağır nadir toprak elementlerinin ihracatını durdurmuştu.
Demokrasi Savunma Vakfı'nın Çin uzmanı Craig Singleton, The Post'a verdiği röportajda, Çin'in nadir toprak elementi stratejini çok kez oynadığını belirterek şöyle dedi:
"Bu kez ABD'nin tepkisi paniğe kapılmak değil, daha kararlı olmak yönünde olmalı. Washington, bu son hamleleri, yurtiçi üretimi hızlandırmak ve dost ülkelerle tedarik zinciri oluşturma stratejilerini meşrulaştırmak için bir gerekçe olarak görüyor. Böylece Çin'in, bugünkü gümrük tarifesi savaşını, avantaj sahibi olduğu nadir topraklar gibi diğer alanlara tırmandırma kapasitesini azaltmak hedefleniyor".
TRUMP'IN GRÖNLAND'A İLGİSİNİN ALTINDA NADİR TOPRAK ELEMENTLERİ VAR
Uzmanlar, Trump'ın Grönland'a olan ilgisinin ve Ukrayna ile maden anlaşması yapmak istemesinin altında, nadir toprak elementleri alanında Çin'e olan bağımlılığı azaltmak istemesi bulunduğunu belirtiyor. Çünkü Grönland'da ve Ukrayna nadir toprak elementleri bulunuyor.
Bununla birlikte Drew Horn, ABD'nin nadir toprak elementlerine ulaşsa bile, onları işlemesinin ve teknolojide kullanmasının yıllar alacağını söylüyor. Horn; "Pek çok açıdan ara işleme (midstream processing) en zor olanı. Bu zorluk, teknoloji nedeniyle değil, çünkü Çin bunun tamamına sahip ya da kontrol ediyor. Yani, bunu toprağın altından çıkarsanız bile, yalnızca Çin'deki rafinerilere göndermek zorundasınız. Eğer Boeing'e gidip, 'Tüm kaynaklarınızı bizden ya da Çin dışındaki kaynaklardan sağlamalısınız' desek, Pekin'in misillemesi, Boeing'in tedarik zincirinin tamamını hedef almak ve onları tamamen kesmek olur" şeklinde konuştu.